Ουρανός

Οι Εκδόσεις Ουρανός έκαναν την εμφάνισή τους στο χώρο του ελληνικού βιβλίου το 2006 ως μια προσπάθεια ανταπόκρισης σε ζητήματα και προκλήσεις ευρύτερου θρησκευτικού προβληματισμού. Εδώ, ο όρος «θρησκευτικός» δε θα πρέπει να εκληφθεί με τη στενή, μάλλον ηθικολογική έννοια την οποία έχει προσλάβει μέσα στα συμφραζόμενα της επίκαιρης περιρρέουσας ατμόσφαιρας. Αντιθέτως, οριοθετεί ένα πολύ πιο ευρύ φάσμα θεματικών υπαρξιακού-οντολογικού προσανατολισμού ο οποίος, καθώς πιστεύουμε, τείνει να απασχολεί όλο και περισσότερους ανθρώπους στον σύγχρονο κόσμο.

Ο καταιγισμός των τεχνολογικών εξελίξεων μπορεί να μονοπωλεί, φαινομενικά, το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης αλλά δεν αρκεί να καλύψει ένα ιδιάζον έλλειμμα, ένα ζωτικό κενό σε επίπεδο υπαρξιακής διερώτησης. Η οντολογική αναζήτηση του ανθρώπου, εξόχως ανεπίκαιρη και γι’ αυτό ακριβώς πάντοτε καίρια, εξακολουθεί και επιπλέον φαίνεται να έχει, σήμερα περισσότερο από ποτέ, το χαρακτήρα του επείγοντος. Οι επιφανειακές έτοιμες λύσεις διαφόρων τάσεων του συρμού δεν μπορούν να καλύψουν την ουσιαστική ανάγκη του ανθρώπου να σταθεί ενώπιον της οριακής περί νοήματος απορίας του και να επικαλεστεί όχι τη στείρα βεβαιότητα μιας συγκεκριμένης άποψης ή ιδεολογίας αλλά τη γόνιμη συν-κατάθεση αντιλήψεων, στάσεων, υποψιών, υποθέσεων και, τελικά, ελπίδων για το ζωντανό, συνεχές παρόν, για την καθ’ ημέρα ζωή μας.

Επιχειρώντας να συνεισφέρουν στην υπέρβαση αυτού ακριβώς του κενού, οι Εκδόσεις Ουρανός επιλέγουν να εκδώσουν κείμενα τα οποία, κατά τη γνώμη μας, αντέχουν να τοποθετηθούν απέναντι στα πανάρχαια και πάντα ήδη έκτακτα περί της ύπαρξης ερωτήματα. Η δημιουργία του κόσμου και της ζωής, η πορεία και ο προορισμός του ανθρώπου, το νόημα του Είναι και η έννοια του μηδενός, οι ραγδαίες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι θετικές επιστήμες ερμηνεύουν –ή ρωτούν με την έννοια του φιλοσοφικώς θαυμάζειν– την ιδιοσυστασία του σύμπαντος, αυτές είναι μερικές μόνο από τις θεματικές στις οποίες κατεξοχήν εστιάζει η δραστηριότητα των Εκδόσεων Ουρανός.

Η σύγχρονη χριστιανική θεολογία –Δυτική και Ανατολική– δεν αποτελεί διεργασία που τελείται σε απομόνωση· αντιθέτως, βρίσκεται διαρκώς σε ανοιχτό και δημιουργικό διάλογο με επαναστατικούς –ενίοτε και αιρετικούς– επιστημονικούς κλάδους όπως η κβαντική μηχανική, η νευροφυσιολογία, η γενετική. Έργα όπως, για παράδειγμα, του Hans Küng και του Alister McGrath ευνοούν αυτήν ακριβώς την ανταλλαγή απόψεων και υποδεικνύουν ότι διόλου ασύμβατη δεν είναι η σχέση ανάμεσα σε θετικές επιστήμες και θεολογία – ενίοτε, μάλιστα, αναδεικνύεται η συμπληρωματική δυναμική μιας τέτοιας αντί- ή συν-παράθεσης. Επιπλέον, σε πιο αμιγώς θεολογικό / θρησκευτικό περιβάλλον, η οικουμενικότητα του χριστιανισμού και κυρίως η παγκοσμιότητα της ίδιας της έννοιας του θείου προβάλλεται μέσα από έργα θρησκευτικού ή δια-θρησκευτικού διαλόγου, όπως του Christopher Partridge ή του Joachim Gnilka, ενώ προσφέρεται στο ελληνικό κοινό η δυνατότητα να πλησιάσει τη θεολογική σκέψη προσωπικοτήτων διεθνούς κύρους και ακτινοβολίας, με κορυφαίο ίσως παράδειγμα το έργο Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ του πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ΄.

Πάνω απ’ όλα, όμως, στο πλαίσιο του παγκοσμιοποιημένου ή πλανητικοποιημένου κόσμου μας του 21ου αιώνα, η εργώδης ενασχόληση με τέτοιου είδους ζητήματα όχι μόνο δεν αποτελεί φυγή από την πραγματικότητα αλλά, τουναντίον, συνιστά αποφασιστικό ρίξιμο –κατά τον Heidegger– στις πιο αναπόδραστα καθημερινές συνθήκες του ανθρώπινου βίου. Η σύναψη με το κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό συγκείμενο είναι αναπόφευκτη στο βαθμό που η πολιτισμική διάσταση –εντός της οποίας εγγράφεται, βέβαια, όλος ο ηθικός, θρησκευτικός και υπαρξιακός στοχασμός– καθορίζει με τέτοια ένταση τα τεκταινόμενα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η περίφημη σύγκρουση των πολιτισμών, η μετανάστευση και η πρόκληση που αποτελεί για μας η καλλιέργεια μιας κουλτούρας αλληλεγγύης και αμοιβαίας ανοχής, η άνοδος του ριζοσπαστικού Ισλάμ και οι πολιτικές-στρατιωτικές συνέπειές της, ο ιδιόμορφος χριστιανικός φονταμενταλισμός που ασκεί καταλυτική επιρροή στις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές αποφάσεις της αμερικανικής υπερδύναμης, η νεο-αποικιοκρατία και τα τραγικά συμπαρομαρτούντα της και, εσχάτως, οι σαρωτικές ανακατατάξεις στη βόρεια Αφρική, όλα αυτά δεν αποτελούν τίτλους ειδήσεων αλλά χειροπιαστές και καθ’ ημέρα βιωμένες πραγματικότητες – αν δε θέλουμε να εθελοτυφλούμε.

Απέναντι σε τέτοιας λογής ζωτικά ζητήματα χρειάζεται να τοποθετηθεί ένας λόγος νηφάλιος και τολμηρός, αρθρωμένος από σημαντικά πνεύματα της εποχής μας, και τέτοιος ώστε αδίστακτα να πλησιάζει τις ανοιγμένες πληγές της Ιστορίας, ενίοτε ρίχνοντας ακόμα και αλάτι σ’ αυτές προκειμένου να εντοπίσουμε τι τις προκάλεσε και τι και πώς μπορεί να τις θεραπεύσει. Με άλλα λόγια: χρειάζεται ένας λόγος απορητικός, αναστοχαστικός και αυθεντικά ερωτικός για να υπερβαθούν τα χάσματα και τα κενά, να ξεπεραστούν τα πλαστά όρια και να διανοιχτεί εκ νέου η δυνατότητα της συνάντησης και της συνύπαρξης των ανθρώπων – όλου του κόσμου. Αυτό είναι, εν ολίγοις, το όραμα και το εν προόδω εγχείρημα των Εκδόσεων Ουρανός για τα τελευταία πέντε και, όπως ελπίζουμε, για τα κατοπινά χρόνια.